Patrick Witte is universitair hoofddocent planologie aan de Universiteit Utrecht. Hij houdt zich al sinds 2013 bezig met het haven- en industriegebied Moerdijk.

‘Industrie boven inwoners’
Toen het nieuws over de toekomst van Moerdijk naar buiten kwam werd Witte al snel gemaild door collega’s en studenten, vertelt hij. “Het verbaast ze dat de Moerdijkers zich zo overvallen voelen, terwijl dit al jaren in de lucht hangt.” Toch begrijpt Witte die verbazing heel goed.

Zelf was hij namelijk ook verrast door het voornemen van de gemeente. Dat zit hem in een aantal zaken: de leefbaarheid van het dorp Moerdijk op dit moment, de politieke timing met gemeenteraadsverkiezingen voor de deur en de keuze van het college voor industrie boven inwoners. De stelligheid waarmee een andere optie wordt afgeschoten roept volgens hem ook vragen op.

Geen spookdorp
Eerst maar eens de situatie in Moerdijk. Die is volgens Witte de laatste jaren enorm verbeterd. Het beeld van een dorp waar de leefbaarheid onder druk staat en mensen snakken naar een nieuw perspectief, klopt volgens hem niet. “Het dorp draait, de leefbaarheid is goed. Door de druk op de huizenmarkt gaat de toekomstbestendigheid ook de goede kant op.”

Dat was weleens anders: “Als ze dit besluit in 2013 hadden genomen, kort na de economische crisis en de brand bij ChemiePack, had ik er meer begrip voor gehad. Toen dreigde Moerdijk een vervallen spookdorp te worden met veel leegstand.” Maar daar is volgens Witte al jaren geen sprake van. “Nu mensen weer graag in Moerdijk wonen had de gemeente de kans het hier anders te doen. Dit is een heel bijzondere move.”

‘Hele grote schoenen’
Dat de gemeente wil dat dit dorp verdwijnt zegt volgens hem alles over de prioriteiten van het college. “Het is wel duidelijk dat economie hier boven het belang van de inwoners wordt geplaatst.” Witte vindt de argumenten waarmee de alternatieve locatie wordt afgeschoten ‘niet heel overtuigend’. “Het is allemaal vanuit economisch belang beredeneerd. Maar voor een gemeente telt meer dan dat. Een gemeente zou het op moeten nemen voor het dorp. Dan bied je ook duidelijkheid.”

Dat neemt niet weg dat uiteindelijk toch besloten kan worden dat Moerdijk weg moet. “Maar daar hoeft de gemeente niet op vooruit te lopen, ze trekken wel hele grote schoenen aan. Ik vind het veel logischer dat een gemeentebestuur kiest voor het dorp. Dan kan een provincie of het Rijk, vanuit nationaal belang, alsnog besluiten dat de energie-opgave belangrijker is. Zeker nu er nog geen nieuw kabinet is kun je je afvragen wat er op dat gebied gaat gebeuren.”

Verkiezingen
En dan zijn er volgend jaar ook nog gemeenteraadsverkiezingen, waarna Moerdijk een nieuwe gemeenteraad en college krijgt. Witte: “Dit is gewoon over je eigen graf regeren. Je beslist iets heel erg groots, en het is nog maar de vraag hoe anderen hier straks mee verder gaan.”

Het college geeft aan er zeker van te zijn dat de opgave rond energie blijft. Witte zet daar vraagtekens bij. “Het is wel een hele grote gok. Neemt de energietransitie echt zo’n vlucht? Ik vind het een forse aanname.” Volgens hem zijn er voor de nationale opgave nog wel meer alternatieven. “Waarom loopt de gemeente zo op de zaken vooruit?”

‘Moet het nog zien’
De stelligheid waarmee Moerdijk aangeeft dat dit plan door moet gaan, plaatst hij graag in perspectief. “Eerst moet de gemeenteraad er nog mee akkoord gaan, daar wordt soms ook aan voorbij gegaan. En als grondeigenaren bezwaarprocedures starten ben je ook zo weer jaren verder. Dan heb je het over bestemmingsplanwijzigingen en onteigeningsprocedures.”

“De mededeling van de wethouder dat mensen nog tien jaar in Moerdijk kunnen wonen, is bijzonder. Het geeft veel onzekerheid, want hoe gaat dat er dan uitzien?” Al met al is de toekomst van Moerdijk volgens Witte geen uitgemaakte zaak. “Ik moet nog maar zien of dit gaat gebeuren.”