Opnieuw blijkt dat mensen die in de buurt van een geitenstal wonen een duidelijk hogere kans hebben op longontsteking. Dat staat in een nieuw onderzoek van de Gezondheidsraad, ingezien door de NOS. Terwijl het kabinet eerder weigerde in te grijpen, onderzoekt de provincie al een tijd mogelijke maatregelen.

Omwonenden die binnen een straal van 500 meter van een geitenhouderij wonen, hebben volgens nieuw onderzoek 73 procent meer kans om ziek te worden. Binnen een kilometer afstand is dat 19 procent. Het onderzoek van de Gezondheidsraad, uitgevoerd in opdracht van het kabinet, is helder in zijn boodschap: bescherm omwonenden.

Het rapport is zondag al ingezien door de NOS en wordt maandag vervroegd gepresenteerd. Dan gaat de raad in op aard van de uitkomsten. Eerder deed het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) al vergelijkbaar onderzoek, met vrijwel dezelfde uitkomsten.

Volgens het onderzoek van het RIVM zouden er jaarlijks twintig tot honderd mensen extra overlijden aan een longontsteking, omdat ze in de buurt wonen van geitenhouderijen. Een specifieke oorzaak van die toename aan longontstekingen werd in het onderzoek niet gevonden.

Ook de Gezondheidsraad ziet dat omwonenden extra kwetsbaar zijn. Zo zouden volgens het nieuwe onderzoek 841 mensen per jaar een longontsteking krijgen door geitenhouderijen. Vooral jonge kinderen, ouderen en mensen met onderliggende problemen zijn vatbaar.

Onenigheid in het kabinet
Het onderzoek van het RIVM leidde tot gesteggel in het kabinet tussen toenmalig minister voor Volksgezondheid Agema (PVV) en minister van Landbouw Wiersma (BBB). Agema vond naar aanleiding van het rapport dat er ingegrepen moest worden, maar Wiersema vond het onderzoek niet overtuigend genoeg. Het kabinet besloot daarop een nieuw onderzoek te laten uitvoeren.

Volgens ingewijden van de NOS lijkt minister Wiersma ook nu vooral bezig met de belangen van de snel groeiende geitenhouderijsector. Die sector richt zich vooral op de export van geitenmelk en geitenkaas. Meer dan de helft van alle geiten wordt gehouden in Brabant en Gelderland.

De conclusies van de Gezondheidsraad lijken Wiersma niet te overtuigen. Ingewijde bronnen melden aan de NOS dat ze vooral naar de zakelijke belangen van de sector blijft kijken.

Slechte luchtkwaliteit en uitbraken
Eerder stelde een ander onderzoek van het RIVM al dat slechte luchtkwaliteit direct verband houdt met uitbraken van corona en Q-koorts. Vooral in Oost-Brabant, waar veel geitenbedrijven zitten, leidde dat tot forse besmettingsgolven.

“Ik ben geen actievoerder,” zei huisarts en zoönose-expert (expert op het gebied van ziektes die tussen dier en mens overgedragen worden, red.) Alfons Olde Loohuis eerder tegen Omroep Brabant. “Maar voor mij is het duidelijk dat we te veel dieren houden. We moeten op zoek naar een balans die ons land aankan.”

De provincie liet in februari weten wél te willen kijken naar maatregelen, ondanks dat ingrijpen vanuit het kabinet uitbleef. In Brabant mogen sinds 2017 geen nieuwe geitenhouderijen meer worden gebouwd. Daarnaast mogen alleen nog bedrijven uitbreiden die voor de invoering nog ruimte hadden in hun vergunning.

Hoe werd in de sector gereageerd?
Geitenboeren in de provincie baalden van de komst van een nieuw onderzoek in februari. Want zolang er niet duidelijk werd wat omwonenden ziek maakt, kon er ook niks worden aangepast.

Belangenvereniging ZLTO hoopte dat het onderzoek van de Gezondheidsraad duidelijkheid zou kunnen geven. "Je wilt geen gevaar zijn voor de volksgezondheid", stelde Eva Litjes van de ZLTO. "Maar het mag niet voor onbepaalde tijd zijn."

Hoewel het kabinet tot nu toe geen stappen heeft gezet, benadrukt de Gezondheidsraad dat oplossingen noodzakelijk zijn. Zo wordt gepleit voor afzuiginstallaties, bouwrestricties in de buurt van huizen en een krimp van de sector.