De zwaarste straf die de rechtbank in Den Bosch dinsdag uitsprak, was voor agrarisch adviesbureau Bergs in het Limburgse Heythuysen. Dat kreeg een boete van twee ton. Bovendien kregen de bestuursleden die terechtstonden gevangenis- of taakstraffen en mogen ze drie jaar lang geen agrarische adviesfunctie uitoefenen.

Volgens de rechter is er op grote schaal gesjoemeld met de mestboekhouding, vergunningen en Europese subsidies. Hierdoor kon meer mest worden uitgereden dan is toegestaan. Volgens het Openbaar Ministerie (OM) is hierdoor grote schade toegebracht aan natuurgebieden en water.

De oudste van de twee broers, een man van 62 uit Lierop, kreeg een taakstraf van 120 uur en nog eens 60 uur als hij weer de fout ingaat. Ook is hem een boete van 25.000 opgelegd, waarvan de helft voorwaardelijk. Zijn broer van 59 uit Helmond komt er vanaf met een taakstraf van 80 uur (de helft voorwaardelijk) en een boete van 15.000 euro (waarvan 5000 voorwaardelijk). Een handlanger uit Esbeek kreeg een boete van 2500 euro voor het vervalsen van gegevens over zijn stallen.

Illegale subsidies
De zaak kwam in mei 2018 aan het licht. Tijdens afgetapte telefoongesprekken werd duidelijk dat er afspraken werden gemaakt om op illegale wijze Europese subsidie op te strijken. Betrokkenen noemden zich leden van een ‘puzzelclub’ die met landbouwgronden schoven. Dat ‘schuiven’ kan belangrijk zijn, omdat op basis van onder meer de hoeveelheid grond wordt bepaald hoeveel mest een boer mag uitrijden. Maar ook hoeveel subsidie een veehouder krijgt en of hij in aanmerking komt voor derogatie. Dat wil zeggen dat boeren meer mest mogen uitrijden dan agrariërs elders in Europa.

Vanaf 2023 komt aan deze concurrentiepositie overigens een eind, zo werd in september door de Europese Commissie besloten. Onder de voorwaarde dat de waterkwaliteit zou worden verbeterd en fraude zou worden aangepakt, kreeg Nederland sinds 2006 meer mestruimte dan andere landen. Volgens het OM is het gedrag van een aantal fraudeurs dat deze dinsdag is veroordeeld, mede de oorzaak voor dit besluit.

Valse documenten
Met hulp van Bergs Advies in Heythuysen zijn sinds 2018 veel percelen eigendom van boeren geworden, terwijl ze die helemaal niet in gebruik hadden. Zo hadden volgens het OM de twee broers uit Helmond veertien stukken grond opgegeven die bij het melkveebedrijf van een van hen zouden horen. In werkelijkheid was dat helemaal niet het geval. Eén van de broers was vóór 2018 al eens gecontroleerd. Toch durfde hij de fraude wel aan, zo stelde het OM.

De officier van justitie had tijdens de behandeling van de zaak al gesteld dat de Brabantse medeplegers documenten valselijk hebben opgemaakt en ingediend. Eén van hen beriep zich tijdens de zitting op zijn zwijgrecht.

Beperking stikstof
De varkenshouder in Esbeek zou – op initiatief van een adviseur van Bergs – cijfers over waterverbruik hebben verzonnen. Veehouders zijn verplicht die officieel te registreren. Het water is onder meer nodig bij het verdunnen van mest. Ook de gegevens van het aantal biggen riep vragen op. Het OM: “Omdat de verdachte de vereiste registraties niet heeft gedaan, weten we dus niet of de stal de gehoopte beperking van de stikstofuitstoot door de varkens heeft behaald.”

Theo Linssen, die de meeste veroordeelden bijstond, spreekt van een 'teleurstellende en niet verwachte' uitspraak. De Tilburgse advocaat heeft kritiek op de onderbouwing van de uitspraken: "Heel veel feiten die het OM aandroeg zijn van tafel geveegd." Linssen laat weten dat zijn cliënten en hij zich er niet bij neerleggen. Er wordt dus beroep aangetekend. Linssen heeft het idee dat de rechtbank een signaal wilde afgeven, omdat mestfraude als een zwaar vergrijp wordt gezien. "Maar hiervan zijn mijn cliënten spreekwoordelijk wel het haasje geworden."

De belangenorganisatie voor boeren en tuinders, de ZLTO, laat in een reactie weten dat ze kennis neemt van de uitspraak van de rechtbank in Den Bosch. Ze voegt eraan toe dat ze elke vorm van frauduleus handelen nadrukkelijk van de hand wijst.

LEES OOK:

Grote mestfraude voor de rechter, aanzien agrarische sector op het spel

Strengere regels: Brabantse boer mag al vanaf 2023 minder mest uitrijden

Internationale mestfraude: vijf mannen in Eindhoven aangehouden