In heel het land ligt het cijfer al een paar jaar iets boven de 100 slachtoffers. De cijfers waren ooit veel hoger.

Het begin van de stijging is vrij nauwkeurig aan te geven: begin jaren zeventig. Toen steeg het aantal geweldsdoden landelijk boven de 100. Het ‘hoogtepunt’ lag eind jaren negentig en rond de eeuwwisseling. Zo stierven er landelijk in 1995 meer dan 260 mensen een gewelddadige dood. Nu ligt het aantal doden door geweld landelijk op ruim 100. Weer op het niveau van zo’n halve eeuw geleden.

Grote moordzaken
Rond het jaar 2000 was het in Brabant het ergst. Toen kwamen er jaarlijks ruim 30 mannen en vrouwen om door geweld. Dat was ook de tijd van een paar geruchtmakende zaken: de viervoudige moord in Hilvarenbeek en een drievoudige afrekening in Tilburg.

Maar daarna ging het ook hier dalen. In 2016 waren er al opvallend weinig geweldsdoden: 14. Maar het aantal schommelde nogal eens. Het waren er vorig jaar (2018) 17.

Je kan dus zeggen dat de cijfers ook hier pakweg gehalveerd zijn. Betrouwbare cijfers van vóór de jaren negentig ontbreken. Het is dus ook niet goed te zeggen wanneer er in Brabant minder dan 13 mensen omkwamen door geweld. Maar mogelijk was dat ergens in de jaren zeventig of tachtig.

Oorzaken?
De daling is bijzonder want het aantal inwoners is fors gegroeid. Alleen al in Brabant kregen we er in een halve eeuw meer dan een half miljoen inwoners bij. En meer mensen, betekent simpelweg meer kans op problemen. Dat speelde zeker een tijdje. Maar daarna nam het toch af.

Naar de oorzaak blijft het gissen. Een populaire verklaring is de vergrijzing. Er komen naar verhouding steeds meer ouderen en die zijn minder gewelddadig dan jonge mensen.

Mobieltje en tablet
Andere veelgehoorde verklaringen waar wetenschappers mee komen is de 'veranderde vrijetijdsbesteding'. We zijn veel meer bezig met ons mobieltje, tablet en gamecomputer dan met elkaar. Contact loopt minder via kroeg, buurthuis of straat. Discotheken zijn er bijna niet meer. Je hebt ook veel minder (heroïne)junks die doordraaien en een ander wat aandoen.

Bij de meeste gevallen van moord en doodslag kenden slachtoffer en verdachte elkaar en hadden ze een familierelatie, liefdesrelatie of zakelijke band. Dit jaar valt op dat er ‘maar’ één liquidatie was in de onderwereld: de schietpartij op de Beukenlaan in Eindhoven. De zaak aan de Sparrenweg in Breda heeft ook wat weg van een afrekening.

Schieten en handgranaten
Was het dan een uitzonderlijk veilig jaar? Nee. Niet echt. Er was veel meer geweld dan alleen dit dodelijk geweld. Wilde schietpartijen soms, vooral in Oost-Brabant. Zoals in Helmond begin 2019 waarbij omstanders geraakt werden, onder wie een meisje van twee en een tiener. Ook in Veldhoven was er een wildwestschietpartij op straat. En eind december, een schietpartij in het Bredase uitgaansleven met drie gewonden. De Baroniestad telde zeker 13 incidenten waarbij gestoken of geschoten werd.

In Helmond werd ook door een voordeur geschoten en iemand geraakt. In Etten Leur werden dakdekkers beschoten en in Roosendaal een rijdende auto.

En dan waren er de nachtelijke beschietingen van huizen en auto’s in onder meer Tilburg, Eindhoven en Rosmalen. En met opzet weggelegde handgranaten in onder meer Valkenswaard en Bergen op Zoom. Allemaal zaken die goed afliepen.

Een overzicht van de geweldsdoden dit jaar in Brabant

Kaatsheuvel, Jan de Rooijstraat, 30 januari. Een zoon doodt zijn moeder. Motief: relatiesfeer.

Oss, Anna Bijnsstraat, 11 februari. Een man wordt doodgeschoten bij zijn auto, de vermoedelijke dader overleed daarna toen hij zichzelf wat wilde aandoen. Motief: zakelijk conflict.

Oss, Lisztgaarde, 23 februari. Een dode man in een flat. De politie pakt twee Poolse mannen op. Slachtoffer en verdachten kenden elkaar. Motief: vermoedelijk diefstal.

Eindhoven, Beukenlaan, 5 april. Man doodgeschoten op straat voor de deur van moeder. Motief: vermoedelijk liquidatie. Geen verdachte.

Breda, Sparrenweg, 8 april. Man overgoten met brandbare vloeistof en in brand gestoken. De verdachte is een een oud-zakenpartner. Motief: zakelijk conflict.

Eindhoven, Methusalemplein, 21 april. Zoon doodt zijn moeder uit Maarheeze. Motief: vermoedelijk relatiesfeer.

Rosmalen, voormalig GGZ-terrein, 25 april. Man vermist sinds 2 januari. Lag vermoedelijk maanden in een vijver bij de oude GGZ in zijn woonplaats. Motief:? Geen verdachte.

Steenbergen/West-Brabant/België, begin juni. Lichaam Belgische man is spoorloos, vermoedelijk in stukken gezaagd en gedumpt in Schelde-Rijnkanaal. Groep verdachten opgepakt. Motief: vermoedelijk geld. Opmerkelijk: zaak kwam pas na maanden aan het licht.

Den Bosch, Marco Polostraat, 13 juni. Man steekt zijn vrouw dood. Motief: vermoedelijk relatiesfeer.

Breda, haven, 13 juli. Man steekt plaatsgenoot dood in uitgaansgebied. Motief: vermoedelijk ruzie.

Breda, Bilderdijkstraat,19 augustus. 15-jarige scholiere doodgestoken. Verdachte is klasgenoot. Motief: vermoedelijk relatiesfeer.

Tilburg, Kastrupstraat, 30 september. Dode vrouw in huis gevonden. Verdachte is haar man maar hij werd vrijwel meteen weer vrijgelaten. De politie ging half december nog steeds uit van een misdrijf maar sluit een ongeluk niet uit. Motief: ?

Eindhoven, Fuutlaan, 28 november. Man uit Boxtel gedood. Geen verdachte. Motief:?

De cijfers van moord en doodslag kunnen nog veranderen. Bijna alle onderzoeken lopen nog en de politie verzamelt nog bewijs. Bovendien is er een zaak rond een baby in Rosmalen die ernstig zou zijn mishandeld door de vader en daardoor overleed. Daarbij was volgens het OM geen sprake van opzet maar juridisch mogelijk wel sprake van doodslag of zware mishandeling die tot de dood leidde. In andere zaken zijn ook nog vraagtekens of er zijn geen verdachten. Bovendien bleek in 2019 dat twee vermissingen misdrijven waren. Dat ging om de moord-zonder-lijk-zaak in Steenbergen en de verdwenen man in Rosmalen die dood werd gevonden.